kata
Kata is een term uit de Japanse zelfverdedigingskunsten zoals karate, jiujitsu, judo en in deze betekent het “vorm”. Een kata is een individuele stijloefening met een reeks vastgelegde bewegingen, uitgevoerd tegen 4 tot 8 denkbeeldige tegenstanders, die uit verschillende richtingen aanvallen. Het is een gedetailleerde reeks vooraf vastgestelde stoot-, trap- en afweertechnieken in zelfverdediging, die kan bestaan uit tientallen zeer uiteenlopende bewegingen en technieken.
Deze denkbeeldige aanvallen worden afgeweerd en de aanvallers worden uitgeschakeld of de moed wordt hen ontnomen om verder aan te vallen. Deze kata’s hebben een vaste vorm of basis die per stijl kan verschillen, maar de basis is dezelfde. Van deze basis kan wat betreft standen, richtingen, technieken en zelfs timing niet worden afgeweken. Dit maakt het extra moeilijk om deze kata’s perfect uit te voeren. Enkel met optimale controle, concentratie en inzet kan men een goed resultaat bekomen. De gehele kata duurt afhankelijk van welke kata je loopt een halve tot zo’n twee minuten.
Kata (meervoud is hetzelfde als enkelvoud) hebben allemaal een naam. Vaak heeft deze de naam van de symboliek die achter de kata steekt, bijvoorbeeld “het fort bestormen”, “de ruiter te paard”, “de kraanvogel”. Dit zijn vertalingen; uiteraard worden de kata altijd met hun Japanse naam benoemd zoals bijvoorbeeld Heian Shodan, Kanku Dai, Tekki Nidan.
De stijl karate die we bij ASK Johan Bult beoefenen heet Shotokan. Er bestaan 26 verschillende kata in Shotokan Karate. Hiervan zijn er 15 basis kata’s die Funakoshi naar Japan bracht in 1922.
Een overzicht van de 26 Shotokan Kata
Klik op de knop “WEERGAVE” voor een visuele omschrijving van het kata. Onderaan deze pagina staan alle kata in één document.
Heian
HEIAN kata zijn vijf van de vijftien basis kata gegeven door Funakoshi Sensei. De vijf Heian’s bevatten vele verschillende technieken en standen. Als je deze kata goed beheerst kan men met een gerust hart een gevecht tegemoet zien. Originele naam Pinan, waarbij Heian 1 en 2 zijn omgewisseld. Deze kata zijn gemaakt door Y. Itosu in 1905 speciaal voor beginners. Heian is de afkorting voor Heian-Antei (vrede en kalmte).
Betekenis: rustige of vredige gedachten.
heian shodan
Het eerste kata dat je leert. Bevat de twee belangrijkste standen “zenkutsu dachi” en “kokutsu dachi”, drie verdedigingen, rechte stoten en een slagtechniek.
HEIAN NIDAN
Kan beschouwd worden als het “Water” kata, snel en vloeiend. Heian Nidan komt meer tot zijn recht in vlotte en ontspannen bewegingen. Heian Ni Dan is moeilijker te begrijpen dan Heian Shodan en wordt meestal als ‘moeilijk’ beschouwd door de beginnende karateka. Misschien is het daarom dat Funakoshi sensei de beide kata’s van volgorde wijzigde.
HEIAN SANDAN
In Musashi’s vijf elementen (Water, Vuur, Aarde, Metaal en Hout) zou Heian Sandan het “Vuur” element zijn. Denk aan vuur en zie hoe de vlammen bewegen. Vergelijk deze bewegingen met die van de kata. De kata begint klein, reist met de wind in snelle voorwaartse bewegingen.
HEIAND YONDAN
Met de vele hoge trappen en hand technieken, zou men Heian Yondan als de “Wind” kata kunnen beschouwen. De lucht uit de longen van de karateka is tijdens het uitvoeren van de kata ongetwijfeld een voorstelling van Wind. Ook de trappen zijn een indicatie van de natuur en de Wind.
HEIAN GODAN
Is de “Vijfde Stap” en is de kata van de “Leegte”. Tijdens de sprong ben je ‘los’ van de grond, van een tegenstander, van alles. De karateka zou nu genoeg basistechnieken moeten beheersen om zich staande te kunnen houden in een gemiddelde zelfverdediging situatie.
TEKKI
TEKKI kata zijn drie van de vijftien basis kata gegeven door Funakoshi Sensei. De wijde Kiba dachi stand vormt de basis voor de naam van deze kata. Kenmerken zijn diep zitten en druk op de buitenkant van de voeten met de concentratie van de kracht in het center. Heel oude Shuri-te Kata, ook Naihanchi genoemd.
Betekenis: paardrijden
tekki shodan
De afkomst van deze kata is Chinees. In Okinawa bekend als ‘Naihanchi’. Funakoshi sensei veranderde de Okinawa benaming in Tekki, duidend op ‘IJzeren Ruiter’ en verwijzend naar het gebruik van de stand Kiba Dachi om een ‘ijzeren’ (sterke) stand te ontwikkelen.
TEKKI NIDAN
De tweede in een serie van drie Tekki kata’s. De nadruk ligt op het verhogen van de kracht in de Kiba Dachi standen.
TEKKI SANDAN
Het laatste niveau van de drie Tekki kata’s. De nadruk ligt op de snelheid en de coördinatie van de armen, alsook de toenemende kracht in de torso en de benen.
bassai
Basis van BASSAI kata is het veelvuldig blokkeren met de armen waarbij steeds geprobeerd wordt vanuit een moeilijke positie over te gaan naar een voordelige positie. De inzet en wil die je hiervoor nodig hebt, heb je ook nodig als je een fort wil binnendringen.
Betekenis: een fort binnendringen, duidend op de innerlijke strijd om zelfcontrole.
BASSAI DAI
Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei
De kata schakelt snel en gracieus over van verdediging naar aanval. De nadruk ligt bij de heupbewegingen. Het woord Dai betekent ‘Groot’, ‘Omvangrijk’ en verwijst naar de lengte van de kata en de omvang van de bewegingen.
BASSAI SHO
De kortere versie van Bassai Dai, gebruikmakend van dezelfde embusen. Het doel is, zoals bij Sochin, het vechten tegen een stok of staaf.
KANKU
KANKU kata, de naam van deze kata is gebaseerd op Ku Shanku, een Chinese militair attaché die deze kata geïntroduceerd heeft. Funakoshi noemde het vervolgens Kanku omdat dit staat voor het heffen van de handen en het kijken naar de lucht, het begin van de kata.
Betekenis: kijk naar de hemel
KANKU DAI
Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei
Het is een gracieuze en krachtige kata die de voorloper was van de Heian kata’s. Veel bewegingen en basistechnieken van de Heian kata’s zijn duidelijk te zien.
KANKU SHO
Sho duidt op ‘kort’, daarom is dit de kortere versie van Kanku Dai, gebruik makend van dezelfde embusen of bewegingspatronen.
GOJUSHIHO
Gojushiho betekent “54 stappen” en is een kata die in karate wordt beoefend. In Shotokan zijn er twee versies van deze kata: “Gojushiho Dai” en “Gojushiho Sho”. Gojushiho-Sho begint meteen met een breed scala aan geavanceerde technieken en wordt als zodanig ten zeerste aanbevolen voor studie. Gojushiho-Dai bestaat uit vele geavanceerde technieken met open handen en aanvallen op het sleutelbeen (Ippon Nukite).
GOJUSHIHO DAI
Vroeger noemde deze kata Hotuka, daar de beweging lijkt op die van een specht die met zijn snavel op een boom hakt. Eén van de zeer vergevorderde Shotokan kata’s.
Betekenis: 54 (Go-Ju-Shi) verplaatsingen, groot (dai).
GOJUSHIHO SHO
Normaal gezien wanneer er twee kata’s met dezelfde naam zijn is de ene de ‘dai’ (grote) kata en de ander de ‘sho’ (kleine) kata. De sho kata is gewoonlijk veel korter en meer gecompliceerd. Gojushiho Sho betekent eigenlijk ‘Kleine Vierenvijftig Stappen’. Wanneer je de kata goed bekijkt, zie je dat de namen eigenlijk niet juist gekozen zijn. De dai versie is korter en gecompliceerder dan de sho versie! Dit is tegenstrijdig met de andere tweeling kata’s zoals Bassai Dai en Bassai Sho of Kanku Dai en Kanku Sho. Ook een zeer gevorderde kata.
Betekenis: 54 verplaatsingen, klein (sho).
JION, JITTE EN JI-IN
Jion, Jitte en Ji-in vormen een groep kata die wordt gebruikt in Shotokan en andere karatestijlen, beginnend met dezelfde karakteristieke kamae van de linkerhand die de rechter bedekt, die blijkbaar zijn oorsprong vindt in het oude Chinese boksen. Er wordt verondersteld dat ze afkomstig zijn van de Tomari-te-school, maar Hirokazu Kanazawa speculeert dat de Jion-kata zijn bedacht in de Jionji, de Jion-tempel, waar vechtsporten werden beoefend. Van daaruit gelooft Kanazawa dat de Jion-kata in de Tomari-regio zijn verspreid.
jion
Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei. De Jion-Ji is een oude Boedistische tempel waar de Boedistische heilige Jion verbleef.
Jion is een eenvoudige kata. Er zijn over het algemeen slechts enkele techniek/stapcombinaties en het patroon dat de hele kata volgt is eigenlijk vrij eenvoudig. Als men de Heian en de Tekki onder de knie heeft, is het uitvoeren van Jion niet erg moeilijk.
Jion is een van de Big Four Kata’s in Shotokan. De Big Four zijn Bassai-Dai, Kanku-Dai, Jion en Enpi. Deze vier kata worden beschouwd als de standaard Shotokan-kata. Jion is uniek onder de kata en is een van de weinige kata in karate waarin blok/tegen-combinaties worden uitgevoerd terwijl je vooruitgaat.
Betekenis: eigennaam van een Chineze tempel of het betekent: Tempel geluid
JITTE
Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei. Deze kata van gemiddeld niveau met slechts 27 bewegingen in Shotokan wordt beoefend voor de verdediging tegen de “Bo”. De “Bo” is een stok van ongeveer 1,8 m lang en wordt gebruikt in diverse Japanse vechtsporten.
Betekenis: tien handen of temple hand
ji-in
De kata Jiin is de enige Shotokan kata waar op het laatste aanvaard wordt dat men eindigt met het terug trekken van het linker been om zo terug op de start positie te kunnen komen. Ji-in zou technisch gezien een “Jion Sho” of “kleine Jion” kunnen worden genoemd. Het is half zo lang en er zitten veel dezelfde bewegingen in, hoewel ze zo gecomprimeerd zijn dat de kata eigenlijk wat complexer en moeilijker is. Waar Jion bijvoorbeeld eenvoudige staptechnieken geeft, bevat Ji-in veel wendingen die moeilijk zijn voor halfgevorderde leerlingen. Ji-in bevat verschillende combinaties die meer stationair zijn, wat betekent dat de karateka op zijn plaats blijft, en dit is meestal een goede indicatie van de moeilijkheidsgraad van een kata.
Betekenis: tempelgronden. temple floor)
ENPI
ENPI ook wel EMPI. Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei
De belangrijkste beweging van deze kata is een aanval naar het bovenste gedeelte van het lichaam, waarna de tegenstander naar de aanvaller toe wordt getrokken die vervolgens met een sprong op de tegenstander inspringt en opnieuw aanvalt. Dit is overeenkomstig met de manier van vliegen van de zwaluw.
Betekenis: vliegende zwaluw.
GANKAKU
Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei. Onderscheidend voor deze kata is de stand op één been, Tsuruashi dachi-stand, overeenkomstig met een kraanvogel die op het punt staat aan te vallen.
Betekenis: een kraanvogel op de rots.
NIJUSHIHO
Ni ju shi betekent vierentwintig. Ho kan duiden op ‘stap’ of ‘richting’. Omdat er exact 24 stappen in de kata voorkomen, kan het dat Nijushiho genoemd is naar het aantal stappen. Daarom is ‘Vierentwintig Stappen’ een goede vertaling van de kata. De originele naam was Niseishi. De kalme en lange bewegingen verwijzen naar de golven die op een klif breken.
Betekenis: 24 (Ni-Ju) stappen.
SOCHIN
Waarschijnlijk door Ankichi Arakaki en uitgebreid veranderd door Yoshitaka Funakoshi (zoon van Gichin Funakoshi) en wordt hoofdzakelijk door Shotokan en Shito-Ryu getraind. In de Shotokan-versie is de krachtige dominante houding in deze kata sochin-dachi (“gewortelde houding”). Yoshitaka stond erom bekend dat hij deze houding boven alle andere verkoos. Ritme is belangrijk bij de uitvoering van deze kata. Er wordt gezegd dat deze kata Chi/Ki-energie ontwikkelt.
Betekenis: vrede handhaven.
chinte
In deze kata komen vele draaiende / cirkelvormige handtechnieken voor. Dit in tegenstelling tot de gebruikelijke Shotokan methode dat de kortste afstand tussen twee punten gebruikt. De nihon nukite (tweevingerige speerhand) en naka daka ippon ken (één-knokelige slag) en andere ‘rare’ technieken geven de naam “Ongebruikelijke Handen”, “Eigenaardige Handen” of “ongelofelijke handen”.
Betekenis: ongelofelijke handen.
Meikyo
De begrippen Mizu no Kokoro (Een Geest als Water) en Tsuki No Kokoro (Een Geest als de Maan) kunnen ontleend worden aan de openingsbewegingen. Die lijken op de gladheid van het water waardoor het zo kalm wordt als een spiegel. Deze kata heeft aan het einde de Sankaku Tobi (driehoekssprong) en het kan de karateka snel en makkelijk, indien correct uitgevoerd, in staat stellen nadeel om te zetten in voordeel.
Betekenis: heldere spiegel.
HANGETSU
Een van de 15 basis kata gegeven door Funakoshi Sensei. Tijdens deze kata bewegen de handen en voeten in halve cirkels, vandaar “halve maan”. De nadruk ligt op het correcte gebruik van de ademhaling en focus.
Betekenis: halve maan
WANKAN
“Wankan” is de kortste kata in Shotokan, slechts 16 bewegingen. Daarom menen velen dat deze kata niet compleet is. De naam van de kata is ontleend aan de eerste drie technieken. Bewegingen 1 & 2 vormen, direct van voren gezien, de twee zijdiademen van een kroon. Kijk naar de houding van de armen bij het uitvoeren van de Kakiwake Uke. De 3e beweging creëert het middelpunt van de kroon. Een van de kenmerken van deze kata is dat de heupen erg laag zijn en erg moeilijk uit te voeren, maar het is niet erg populair onder Shotokan Karate-enthousiastelingen.
Betekenis: koningskroon.
UNSU
De kata met hoogste moeilijkheidsgraad. De naam Unsu is samengesteld uit de kanji karakters Un en Shu of Te. Ze duiden op de woorden “Wolk”‘ en “Handen”. De betekenis is dus eigenlijk “Wolk Handen”. De opening symboliseert het scheiden van de wolken met de handen. Het lijkt alsof de kata beweegt van haast naar serene kalmte. Vele open-hand-technieken en enkele moeilijke sprongen typeren deze kata.
Betekenis: Handen in de wolken.
